Sterlin dolar karşısında rekor seviyelere geriledi

Güncelleme 15 dakika ilkin

Monica Miller ve Peter Hoskins, BBC Iktisat Muhabirleri

İngiltere’de son 50 senenin en büyük vergi kesintilerinin açıklanmasının peşinden İngiliz sterlini Amerikan doları karşısında üstün dereceli seviyelere geriledi.

Asya borsalarında 1 sterlin 1,04 dolar seviyesini görürken sabah saatlerinde sadece 1,05 dolar düzeyine kadar terfi etti.

İngiltere Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng cuma günü yapmış olduğu açıklamada 45 milyar sterlinlik bir paketin yanı sıra vergi kesintilerine gidileceğini belirtmişti.

İngiliz sterlini bir süredir doların direnci karşısında baskı altındaydı.

Asya borsalarında euro da dolar karşısında son 20 senenin en düşük seviyesine geriledi.

Bunda yatırımcıların Ukrayna’daki savaşın ve dolayısıyla enerji krizinin sonunu görememeleri ve yaklaşan kışın yarattığı tedirginlik rol oynuyor.

Eğer sterlin dolar karşısında bu seviyede kalırsa dolar üstünden işlem gören petrol ve organik gaz benzer biçimde emtiaların ithalatı İngiltere için oldukca daha pahalıya mal olacak.

ABD’den ithal edilen öteki ürünlerin fiyatlarında da mühim artış görülecek.

İngiltere Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng cuma günü yapmış olduğu açıklamada İngiltere’de vergi sisteminde köklü değişikliğe gidileceğini duyurmuştu.

Ekonomi için ”yeni bir dönem” olarak adlandırdığı bu planlar çerçevesinde, gelir vergisi ve ev satışlarından alından pul vergisinde kesintiler açıklanmış, şirketlere getirilmesi beklenen vergi artışlarından ise geri adım atılmıştı.

Kwarteng ekonomik büyümenin tetiklenmesi için bir yön değişikliğine gereksinim duyulduğunu öne sürmüştü.

Muhalefetteki İşçi Partisi ise Kwarteng’in planlarının İngiltere’deki yaşam pahalılığı sorununa bir çözüm getirmeyeceğini söylemiş, bu planların esasen varlıklı olanları ödüllendireceğini savunmuştu.

Mali piyasalar açılırken yatırımcılar sterlinin iyi mi bir ivme izleyeceğini yakından takip ediyor olacak.

Yatırım şirketi Wealthi’den Peter Escho ”Tüm kurlar ABD doları karşısında satışa çıkarılıyor, bu da doları daha kuvvetli bir konuma getiriyor. Sadece sterlinin durumunda yeni hükümetin vergi kesintilerine gitmesinin enflasyonu yükselteceği endişesi de etkili oldu,” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.

Esho sözlerine şu şekilde devam etti:

‘’Buna bir de enerji teşvikleri ve İngiltere Merkez Bankası’nın faiz oranlarını çoğaltmak için muhteşem bir toplantıya gitmek zorunda kalacağı haberlerini de ekleyince ortada tam bir ürkü havası oluşmuş durumda.”

Bazı yatırımcılar sterlinin kıymet kaybının önlenmesi için İngiltere Merkez Bankası’nın devreye girmek zorunda kalabileceğini söylüyor.

SPI Asset Management’tan Stephen Innes de şu şekilde konuştu:

‘’Kanamayı geçici de olsa durdurmak için İngiltere Merkez Bankası enflasyonu düşürmek adına ‘ne gerekiyorsa yapılsın’ noktasına çekilebilir.

‘’Piyasaların itimatını geri kazanmak için faiz oranlarını arttırmak amacıyla bu hafta muhteşem toplantıya gidilebilir. Hatta bu toplantı bugün bile yapılabilir.”

Faisal Islam | BBC Iktisat Editörü

Hükümet sterlinin kıymet kaybı karşısında yorum yapmama tutumunu sürdürüyor.

Fakat dışarıya karşı ne tür açıklamalar yapılırsa yapılsın, perde arkasında hükümet, sterlinin üstün dereceli düzeylerdeki hala devam eden düşüşünden derin kaygı duyuyor olmalı. Bu bununla beraber kamu borçlarının maliyetinin de giderek yükselmesi anlamına geliyor.

Artan enerji fiyatlarına üst sınır koyarak aradaki farkı ödeyeceğini açıklayan ve vergi gelirlerini de açıklamış olduğu kesintilerle ciddi şekilde azaltan Liz Truss hükümeti bu parayı kamu borçlanması ile ödeyeceğini söylerken, İngiltere Merkez Bankası üstün dereceli düzeylere yükselen enlasyonu dizginlemek amacıyla siyaset faizini artırmaya devam edeceğini gizlemiyor.

Bu faizler vadeli borçları olan bireyler ve şirketlere de yansıyacak. Bir taraftan vergi kesintileriyle piyasadaki paranın artması ve resesyonun engellenmesi planlanırken öteki taraftan hızla yükselen faiz oranları durumu daha da kötüleştirebilir.

Pound dolar karşısında 1,05 düzeyine son olarak 1985 senesinde yaklaşmıştı.

Hükümet o süre da bunun dolar spekülasyonu sebebiyle meydana geldiğini kaygılanacak bir şey olmadığını söylemişti.

Daha sonrasında açıklanan o döneme ilişkin belgeler dönemin başbakanı Margaret Thatcher’ın Ronald Reagan’dan izahat istemiş ve Gömü’ye sterline karşı vurgunculuk yabanlara tuzak kurması için baskı yapmıştı.

Sterlin bu kez euro benzer biçimde öteki belli başlı paralar karşısında da zayıflıyor. Ve bazı iktisatçılar ve piyasa uzmanları Merkez Bankası’nın tekrardan itimat oluşturmak için bir halde müdahale etmek zorunda kalabileceğini düşünüyorlar.