Starlink: Elon Musk’ın uydu interneti İran’a internet sağlayabilir mi?

İran’da “örtünme yasalarına uymadığı” nedeni öne sürülerek terbiye polisinin gözaltına almış olduğu Mahsa Amini’nin ölümü sonrası süregelen protestolar 9. gününde sürerken, ülkede internete erişim büyük seviyede engellendi.  

Daha evvelde Feysbuk, Twitter ve TikTok şeklinde toplumsal medya ağlarına erişimin yasak olduğu İran’da, son protestolarla beraber Instagram, Skype ve Whatsapp’a erişim de kısıtlandı.

Bu da akla, Elon Musk’ın sahibi olduğu Starlink uydu interneti projesini getirdi.

Geçen aylarda Rusya’nın Ukrayna işgali ile de gündeme gelen Starlink, uzaydaki Starlink uyduları aracılığı ile web sağlamayı amaçlayan sadece hemen hemen başlangıç seviyesinde bir proje.

Peki bu sistem İran’da kullanılabilir mi? Starlink’le ilgili merak edilenleri derledik…

Starlink, yeryüzündeki terminaller vasıtasıyla bağlantı elde eden bir sistem.

Terminaller fişe takıldığı süre otomatikman uzaydaki en yakın Starlink uydusuna bağlanıyor. Arkasından uydu en yakın yer istasyonu ile kontakt sağlıyor ve böylece web bağlantısı kurulmuş oluyor.

Starlink, Elon Musk’ın SpaceX şirketinin bir parçası.

Şu an yörüngede çalışır halde 2300 kadar Starlink uydusu var.

Yer istasyonları ise dünyanın birçok bölgesinde kurulmuş durumda ve dünya genelinde ortalama 500 bin etken kullanıcısı bulunuyor.

Uydular vasıtasıyla sağlanan web bağlantısında bugüne dek yaşanmış olan en büyük mesele gecikmeler oldu. Sadece oldukça yeni bir teknoloji olan Starlink uydu takımyıldız sistemi, alçak dünya yörüngesinde çalmış olduğu için yaşanmış olan gecikmeler milisaniyelik süre biriminde yaşanıyor.

Bu hızla gelişen teknolojinin sorunsuz çalışabilmesi için yer istasyonlarının gökyüzünü herhangi bir engel olmadan görebilmesi gerekiyor. İstasyonların konumlandırılması için en doğru yeri saptamak için ise hususi bir mobil uygulama kullanılıyor.

Bu uydu internetine hemen hemen cep telefonlarındaki SIM kartlar vasıtasıyla da ulaşılamıyor ve kullanım tutarı bulunuyor.  

SpaceX CEO’su Elon Musk 19 Eylül’de Twitter’dan Starlink’in artık Antarktika da dahil, dünyanın tüm kıtalarında işlevsel bulunduğunu duyura bir tweet attı.

Bu tweete cevap olarak ise İranlı gazeteci ve akademisyen İranlı Erfan Kasraie “Inanırım buna yanıt vermeyeceksiniz Sayın Musk fakat teknolojik olarak İran halkına Starlink sağlamak mümkün mü? Bu gelecekte oyunun tüm kurallarını değiştirecek bir hamle olur” yazdı.

Musk ise buna cevaben “Starlink İran’a yönelik yaptırımlardan muaf tutulma talebinde bulunacaktır” yanıtını verdi.

Musk’ın kast etmiş olduğu yaptırımlar, ABD’nin nükleer programı sebebiyle İran’a yönelik uyguladığı yaptırımlar.

Ondan sonra Beyaz Saray ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken devreye girdi.

Beyaz Saray, web teknolojileri alanındaki yaptırımların hafifletileceğine yönelik bir izahat yaparken, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, “İran halkının karanlıkta bırakılmaması için elimizden gelen yardımı yapacağız” dedi.

Blinken Cuma günü de Twitter’dan yapmış olduğu açıklamada “Bugün İran halkının web özgürlüğü ve bilginin özgür dolaşımına erişimi için aksiyon aldık ve İran hükümetinin sansürlerini aşmaları için lüzumlu dijital iletişime Genel Lisans sağladık” yazdı.

Bu probleminin kısa cevabı “hayır”, şu sebeple sistemin kullanılabilmesi için yakınlarda Starlink terminalleri bulunması gerekiyor. Bunun için de web sağlanmak istenen ülkenin izni gerekiyor. İran’da Starlink terminali bulunmuyor.

Musk da son açıklamasında buna dikkat çekti.

Carnegie Endowment for International Peace adlı fikir kuruluşundan akademisyen Karim Sadjadpour, bugün attığı tweette Elon Musk ile konuştuğunu yazdı ve Musk’ın izniyle şu sözlerini paylaştı: “Starlink şu an İran için etken sadece kullanılabilmesi için ülkede terminal bulunması gerekiyor. Buna da İran hükümetinin izin vereceğini sanmıyorum fakat İran’a terminal sokmayı başarabilen olursa, Starlink internetini kullanabilir”.  

Doğrusu Starlink kısa vadede İran’daki web kısıtlamasını çözebilecek bir çözüm olarak görünmüyor sadece BBC Farsça servisi, Musk’ın bu desteğinin mühim bulunduğunu, projenin gelişmesiyle gelecekte oldukça daha kullanışlı olabileceğini aktarıyor.  

Uydu internetinin şu an etken olduğu Batılı ülkelerde kullanıcılar ilk başta ortalama 500 ABD doları karşılığında terminali satın almak zorunda. İnternet hizmetinin aylık kullanım tutarı ise ortalama 80 dolar. Starlink’in averaj erişim hızı ise 160 MB/s.