Putin – Şi zirvesinde Çin lideri, Ukrayna konusunda ‘endişesini’ iletti

Tessa Wong ve Simon Fraser
BBC News

İşgal sonrası ilk kez Çin Devlet Başkanı ile bir araya gelen Vladimir Putin, Şi Jinping’in Ukrayna mevzusunda ‘endişelerini’ kendisine ilettiğini dünya kamuoyu ile paylaştı.

Özbekistan’da konuşan Putin, Çin’e dengeli duruşu sebebiyle teşekkür de etti.

Putin işgalden ‘Ukrayna krizi’ olarak da bahsetti.

Rus önder bu sözlerinin devamında, ABD’nin ‘tek kutuplu dünya yaratma çabasının’ başarısız olacağını da söylemiş oldu.

Çin lideri de Rusya ile büyük güçler olarak beraber çalışmaya istekli olduklarını kaydetti.

Çin, Ukrayna işgalini desteklemedi fakat Rusya ile ticaretini büyütmeye devam ediyor.

İki önder, Şangay İşbirliği Örgütü zirvesi için bulundukları Semerkand’da bir araya geldi.

Putin bu görüşmede Şi Jinping’in sorularını ve endişesini dile getirdiğini ve bu tarz şeyleri anladığını söylemiş oldu.

Moskova’nın işgal sonrası Batı ile ilişkileri Soğuk Harp’tan bu yana en fena seviyeye indirdi. Küresel besin ve enerji tutarları da kriz sebebiyle artıyor.

Tayvan ve insan hakları mevzularında Batı ile hali hazırda ilişkileri gerilmiş olan Çin için de işgal bununla beraber zorluklar getirdi.

Çin ve Rusya’nın ‘Batı hakimiyetine karşı bir siper’ olarak tanımladıkları ve giderek gelişen ilişkileri, Sovyetlet Birliği’nin yıkılması sonrası oluşan dünya düzeninde, ciddi bir değişiklik olarak değerlendiriliyor.

Ekonomik süpergüç haline gelen Çin, bu ilişkide eli daha kuvvetli olan taraf.

Oxford Üniversitesi’nden Profesör Emeritus Rosemary, uluslarası arenada yalnızlaştırılan Rusya’nın lideri Putin’in bu ilişkiden daha çok kazanç elde eden bulunduğunu kaydediyor.

BBC’ye görüşmeyi değerlendiren Rosemary, “Bundan dolayı Çin’i, destekleyen bir ortak olarak göstermek önemliydi. Bağlaşık olmasa bile Çin kesinlikle destek bir erkek oyuncu kategorisinde. Yakın bir ilişki var” diyor.

Putin’i ‘eski dost’ olarak tanımlayan Şi için de bu buluşmanın görsel bir önemi var.

Gelecek ay yapılacak parti kongresinde üçüncü dönem arayışında olacak. Orta Asya’ya yapmış olduğu bu ziyaret ise onun Covid salgını sonrası ülkeden ilk ayrılışıydı.

Çin’de yeni engellemeler ve sıfır Covid siyaseti halen uygulanıyor.

İki ülke için de bu ilişki kazan – kazan anlamına geliyor. Avrupa Rusya’ya olan enerji bağımlılığını azaltmaya çalışırken Çin alımını artırıyor. Ve haberlere gore de indirimli fiyat veriliyor. 

Geçen ay Pekin, Moskova’ya ruble üstünden ödeme yapmayı da kabul etti.

Sadece danışma raporlarına gore, Çin’in bu alışverişte bir çizgi çekmiş olduğu görülüyor.

ABD istihbaratı Moskova’nın tabanca talebi için Çin ile temas kurduğunu fakat Pekin’in bu talebi kabul ettiğine ilişkin bir işaret olmadığını açıklıyor.

Bazı uzmanlar Şi’nin Putin ile bir mesafe korumaya çalıştığını değerlendiriyor.

Professor Foot, “Orta Asya ülkelerinin mutsuzluğunu ve endişesini Şi’nin değerlendirmeye almaması olanaksız” diyor.