İtalya’da göçmen istismarı ve Sicilya’nın meşhur zeytinleri

Afrikalı gazetecilerden mektuplar dizisinde, İsmail Einanshe İtalya’da sefalet koşullarında yaşayan ve işçi simsarlarına çalışan Afrikalı zeytin toplayıcıları konu alıyor.

İtalya’nın Sicilya adasındaki Campobello di Mazara yeşil tarlaları kaplayan sıra sıra zeytin ağaçlarına bakan bir kasaba. Çiftçilerin sandık sandık olgun yeşil zeytinlerle dolu kamyonları gelip, geçiyor.

Sadece bu görkemli manzaradan kısa bir adım atma mesafesi uzakta, fazlaca daha karanlık bir yer; bir sığınmacı kampını çağrıştıran, derme çatma, kirli bir kamp alanı var.

“Getto” diye malum bu alan bir çok Gambiya, Senegal ve Tunus’tan gelen yüzlerce Afrikalı ziraat işçisinin evi.

Çoğunluğu Afrikalı ziraat işçilerine ev sahipliği icra eden bu tür “gettolar” İtalya’nın öteki kesimlerinde, mesela güneydeki Puglia’da da var. Birleşmiş Milletler (BM) 450 ila 500 bin düzensiz göçmenin ülkenin ziraat sektöründe çalıştığını ve bu iş gücünün yarısını oluşturduklarını tahmin ediyor.

“Campobello İtalyanca ’da güzel kırsal anlamına geliyor fakat kampa bakıldığında sefaletten ve atılmış ahşap kapılardan, plastikten ve eski zeytin tenekeleri şeklinde metallerden yapılmış tek odalı barakalardan başka bir şey görmek mümkün değil.

Burada yaşayanlar dışarıdan gelenlere pek güvenmiyor ve gittiğimizde yalnız birkaçı konuşmaya istekliydi.

Öğle yemeğini hazırlayan Senegalli bir adam çıplak elleriyle kirli suyla dolu bir tencerede et yıkarken, bir diğeri bir koyunu kesiyor, bir üçüncüsü de elindeki plastik şişeden kuzuları sütle besliyordu.

Kampın arka tarafında geniş bir açık alan çöp yığınlarıyla dolu ve 1 dolara kullanılabilen derme çatma bir duş var. Bir kova su da 1 dolara satılıyor.

Yapıyı yalnız ilk adını vermek isteyen ve buraya 2017’de gelen Gambiyalı göçmen Boja inşa etmiş. İlk olarak zeytin bahçelerinde çalışmaya geldiğini fakat hemen sonra marangozluk kabiliyeti sebebiyle kampın inşaatçısı olarak kullandığını konu alıyor.

Boja, işçilere aylığı 100 dolardan kiralanan barakaları yapıyor.

Fakat barakalarda yaşayanlar sefil bir yaşam sürüyorlar. Çeşme suyu, kanalizasyon sistemi, elektrik yok. Boja yiyecek pişirmek ve geceleri ısınmak için ateş yakıldığını söylüyor.

Gene de her yıl, resmi belgeleri olmayan 1000’den fazla göçmen, karaborsa çetelerinin Eylül’den Kasım’a kadarki zeytin hasadında çalışmak için bu gayrı resmi kampı dolduruyor.

Buradaki çiftçiler dünyanın en iyi sofra zeytini olarak kabul edilen Nocellara del Belice zeytinini yetiştiriyor. Zeytinlerin elle toplanıp, dünya genelindeki pahalı şarküterilere ve süpermarketlere gönderilebilmesi için fazlaca sayıda işçi çalıştırmak zorundalar.

“Caporalato” diye malum simsarlık sistemiyle, göçmenler direkt çiftçilere çalışmıyor ve yasa dışı göçmen olmaları sebebiyle emekleri fazlaca ucuza, saatte 2 dolara satın alınabiliyor.

Boja gettonun tehlikeli bir yer olabileceğini söylüyor. Uyuşturucu ticareti ve cinsellik işçileri açıkça görülüyor. Polis bile, geçen yıl bir kısmı yandığında Ömer Baldeh adlı bir göçmenin öldüğü, yüzlercesinin de evsiz kalmış olduğu kampa girmek istemiyor.

Yakındaki Campobello di Mazara nahiyesinde ise kimse yok. Sokakları pencereleri tahtalarla kapatılmış evlerle dolu. Kasaba sakinleri, şimal İtalya ve Avrupa’nın öteki kesimlerinde iş fırsatları bulmak için evlerini terk ediyor.

Geceleri kasabada yalnız Tunuslu ve Senegalli göçmenlerin haricinde oturup, kahve ve sigara içtikleri birkaç paket pizza restoranı ve kafede yaşam var.

Yangında kaybettiklerini anlatmakta zorluk çeken Boja, kamptakilerin hayatta kalmak için ne gerekiyorsa yaptıklarını söylüyor.

Geçen ay. yangının birinci yıl dönümünde anma için Afrikalı göçmenler Campobello di Mazara’da İtalyan eylemcilerle beraber daha iyi koşullar talebiyle yürüyüş yapmıştı.

Protestoya katılanlardan biri de, tam adını vermek istemeyen Gambiyalı göçmen İsa’ydı. Puglia’da, 1.500’den fazla göçmenin yaşamış olduğu Büyük Foggia gettosunda iki yıldan fazla vakit geçirdiğini konu alıyor.

İşçi simsarlarının Afrikalı göçmenlere muamelesinden yakınma ediyor, aşırı sıcakta uzun saatler çalıştırdıklarını söylüyor.

Haziran 2021’de, 27 yaşındaki Malili ziraat işçisi Camara Fantamandi, kızgın güneşin altında domates topladıktan sonrasında öldü.

İsa, “Ne kadar sıcak olursa olsun, Puglia’ya gittiğinizde çiftliklerde çalışan Afrikalı göçmenler görürsünüz” diyor.

Sıcaklığın 40 dereceye çıkabildiği, göçmenlerin bahçelere gitmek istemediği en sıcak günlerde simsarın vazgeçmediğini, arayıp “İsa, neredesin, niye işe gelmedin?” söylediğini konu alıyor.

“Hava ne kadar sıcak olursa olsun, kalkıp işe gitmelisiniz” diye ekliyor.

İtalya’yı da ciddi şekilde vuran iklim krizinde en büyük zorluğu Afrikalı göçmenlerin çekmiş olduğu görülüyor.

Sicilya, sıcak hava dalgalarının merkez üssü ve 2021’de 48 dereceyle Avrupa’da kayıtlara geçen en yüksek sıcaklığın görüldüğü yer.

Sicilya’nın başkenti Palermo’daki Gambiyalı Toplumu Derneği’nin 24 yaşındaki Sözcüsü Mustafa Jarjou, işin ironik yanının, Avrupa’ya tehlikeli Akdeniz yolculuğuyla gelenlerin bir çoğunun, Afrika’da iklim değişikliği sebebiyle azalan fırsatlardan dolayı göç ediyor bulunduğunu söylüyor.

Pandemiden ilkin bir BM uzmanı “sofistike İtalyan besin sistemi” tarafınca istismar edilen ziraat işçilerinden bahsetmiş ve belgesiz göçmenlerin “arafta bırakılmasını” kınamıştı.

İtalyan makamları, son yıllarda işçi simsarlığını engellemek için girişimlerde bulunulduğunu söylüyor.

Sistem 2011’de yasa dışı duyuru edilmiş ve çiftçilerin işçi simsarlarını kullanımı hapis gerektiren bir kabahat haline getirilmişti. Sadece yasada göçmenlerle ilgili herhangi bir düzenleme yoktu.

Pandemi esnasında, İtalyan hükümeti işçi açığıyla başa çıkabilmek için binlerce düzensiz göçmene emek harcama izni çıkarmıştı.

Sadece geçen ay aşırı sağcı iktidarın yönetime gelmesiyle, belgesiz göçmenlere bu şekilde bir düzenlemenin tekrar yapılması beklenmiyor.

Adının açıklanmasını istemeyen Senegalli bir göçmen işçi, Toskana genelinde senelerce mevsimlik ziraat işçisi olarak çalıştığını ve günde 60 dolar kazanabileceğini duyduğunda Sicilya’ya geldiğini konu alıyor.

İşçi sıkıntısı ve Covid’in tesirleri ücretlere ufak bir artış getirdi.

12 saatlik mesaisi sabah 06:00’da başlıyor ve toplamış olduğu her bir sandık zeytin başına 5 dolar kazanmayı bekliyor. Günde minimum 10 sandık toplamayı amaçlıyor.

İş sıkıntılı ve yıpratıcı fakat onun şeklinde göçmenlerin bulabileceği tek işin bu bulunduğunu söylüyor.

Gastronomiye düşkün ülkede, İtalyanların, göçmenlerin önemini anlayamadığını söylüyor. “Biz olmadan yaşayamazlar, yiyeceklerini yetiştiriyoruz”