Çin, Avrupa ve ABD’de kuraklık: 2022 kaydedilen en kurak yıl olabilir mi?

Bu yaz hem Avrupa’da hem de Çin’de alışılmışın fazlaca daha üstünde sıcaklıklar görüldü; kuraklık arttı. Afrika’da da kuraklık milyonlarca kişiyi açlık tehlikesiyle karşı karşıya bıraktı. ABD’de de batı kıyıları alışkın olduğu tertipli yağışları almadı; sonbahara girerken kuraklık riskiyle yüzleşiyor. 

Bilim adamları bundan daha kurak ayların ve hatta yılların geleceğini söylüyor. Peki bugüne dek dünyada kayıtlara geçen en kurak yıl 2022 olabilir mi? BBC Reality Check ekibi, verileri inceledi.

Bilim adamlarının kuraklık seviyesini ölçmek için kullandıkları yöntemlerden biri, uydu görüntülerine bakarak topraktaki rutubet oranını saptamak. Bu yüzyılın başından bu yana elde edilmiş averaj değerlerle son üç ayın verilerini karşılaştırdığımızda, Avrupa’da 2001-2016 arasındaki averaja bakılırsa bu yaz fazlaca daha kurak bir havanın görüldüğü ortaya çıktı.

Bunun haricinde Çin’de de bu yaz daha kuru bir hava vardı. Dünyanın birçok yerinde de ileri düzeyde kuraklık tespit edildi. Sahra Altı Afrika’da ve ABD’de eleştiri düzeyde kuraklık görüldü.

Avrupa Birliği’nin (AB) çevre programı Copernicus’a bakılırsa, Avrupa’da bu yıl son 500 senedir kıtada görülen en kurak yaz görüldü. Ağustos ayında kuraklık seviyesi en üst düzeye terfi etti ve kıtanın neredeyse yarısı “toprakta rutubet eksikliği”yle karşı karşıya kaldı.

Bilim adamları, iklim değişikliği sebebiyle Avrupa’nın daha sık ve ‘ısrar eden’ kuraklıklar göreceğini; kuru havanın bu yıl tarımı, ulaşımı ve enerji üretimini ciddi oranda etkilediğini söylüyor.

Avrupa’nın birçok ülkesinden geçen ve mühim bir kargo rotası olan Rhine Nehri’nin su seviyesi bu yaz eleştiri seviyelere düştü ve ulaşım aksadı.

Haziran-Ağustos ayları içinde ölçülen hava sıcaklıkları ise bugüne dek ölçülen en yüksek ısı oldu. Ağustos ayında AB’nin hazırladığı bir rapora bakılırsa kıtada artık eskiye bakılırsa 3 ay daha uzun soluklu sıcak ve kurak hava görülüyor.

Avrupa’da daha ilkin de kuraklık görülmüştü sadece son yıllarda hava sıcaklıklarındaki üstün dereceli artış da buna eklenmiş oldu.

Bu yıl Çin de yüksek hava sıcaklıklarını normalde daha uzun süreyle, iki aydan daha uzun süre yaşadı. Bu da Çin’in Meteoroloji Yönetimi’ne bakılırsa 1960’lardan bu yana görülen en uzun ve en sıcak dönem oldu.

Çin’in en büyük nehri Yangtze de bu kuraklıktan nasibini aldı. Yağıların azalması sebebiyle nehrin suları çekildi ve dere daraldı. Resmi Çin verilerine Ağustos ayı süresince nehrin güzergâhına yüzde 60 daha azca yağış düştü.

Çin’in güneyinde geniş bölgeler bu yaz kuraklıkla savaşım ederken kuzeydeki yoğun yağışlar da sellere yol açtı. Liao Nehri 1961’den bu yana görülen en yüksek seviyeye terfi etti.

Aslen gene resmi çalışmalara bakılırsa ülke genelinde yağışlar 2012’den bu yana yükseliyor.

Buna karşın Temmuz ayında Çin hükümeti sekiz kez kuraklık uyarısı yapmış oldu. Buna 13 bin kez yapmış olduğu aşırı yağış ikazları da eklendi. 2019’da aynı dönemde 28 kez kuraklık; 10 bin kez de aşırı yağış yapılmıştı.

Hem kuraklığın hem aşırı yağışın görülmesi, küresel çapta iklim değişikliğinin bir sonucu.

Etiyopya’nın doğusunda; Kenya’nın ve Somali’nin kuzeyinde kuraklık, kıtlık riskini de bununla beraber getiriyor. Birleşmiş Milletler, kuraklık sebebiyle 22 milyon kişinin kıtlık yaşayabileceği mevzusunda uyarıda bulunuyor.

Somali’de Mart ve Mayıs ayları içinde yağışlar, son 60 senenin en düşük seviyesindeydi. Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Uganda da bu yıl ortalamanın fazlaca altında yağış aldı.

Bir taraftan da Afrika’nın bazı devletlerinde aşırı yağışlar sellere yol açtı. Cenup Sudan, Moritanya ve Senegal’le beraber Afrika’nın güneyinde de normalin fazlaca üstünde yağış görüldü.

Dünya Bankası 2021 raporuna bakılırsa 1970-79 yılları arasındaki verilerle kıyaslanınca, 2010-19 içinde kuraklık görülen alanlar üç katına, sel görülen alanlar da on katına çıktı.

ABD’nin batı kıyılarında kuraklık artık “yeni düzgüsel” haline geldi. Bölgede senelerdir hava sıcaklığı averajları eskiye bakılırsa fazlaca daha yüksek, kuraklık da daha sık görülüyor.

Geçen Şubat ayında piyasaya sürülen bir rapora bakılırsa son 20 yılda ABD’nın batı kıyıları, son 1200 yıl içindeki en sert kuraklıkla karşı karşıya kalıyor.

Bu yaz sıcak ve kuru hava geniş çaplı orman yangınlarına ve barajlarla su kuyularındaki seviyelerin eleştiri seviyelere gerilemesine yol açtı.

ABD’nn ikinci büyük rezervuar gölü olan Powell Gölü, NASA’ya bakılırsa, 1960’lardan bu yana en düşük su seviyesine geriledi. Bilim adamları, gelecek yıllarda yağışların daha da azalacağı ve su seviyelerinin daha da düşeceği yönünde uyarıda bulunuyor.