BM’ye göre 2050’ye kadar tarım alanlarının yüzde 90’ı tahrip olabilir: ‘Öncelik toprak ve bitki sağlığı olmalı’

Güncelleme 3 dakika ilkin

Jane Wakefield

BBC Teknoloji Muhabiri

Çiftçiler eskiden toprağın standardını ölçmek için toprağa donlarını gömüp ne kadar süratli çürüdüğünü izlerdi.

Toprakta ne kadar fazlaca sıhhatli bakteri ve mantar benzer biçimde mikroorganizmalar bulunursa kumaş o denli süratli bir halde yok olurdu.

Ancak bu yöntem bugünlerde denendiğinde toprağa gömülen kumaş parçası, bir yıl sonrasında bile asla hasar görmeden aynı şekilde çıkartılabiliyor.

Uzmanlar, dünyada tarımda kullanılan toprağın yarısından fazlasının bozulduğunu aktarıyor.

Son dönemde tarımda büyük zorluklarla savaşım eden ve her gün neredeyse 30 kişinin intihar etmiş olduğu söylenen Hindistan’da çiftçiler borçlanmanın yanı sıra toprak bozulmasının en büyük etkenlerden biri bulunduğunu paylaşıyor.

Hindistan’daki bu duruma deva bulmaya gayret gösteren Sadhguru adlı meşhur guru, SaveSoil (Toprağı Kurtar) adlı küresel bir kampanya başlattı.

Sadhguru, toprak sağlığını iyileştirmeyi hedefleyen kampanya kapsamında çiftçilere topraklarındaki organik maddeyi korumak ve minimum yüzde 3 oranında tutmak suretiyle çeşitli teşvikler sağlanmasını talep ediyor.

Sadhguru, “Eğer bunu da yok edersek toprak kuma dönüşür ve iş burada biter. Eğer toprak sorunuyla baş edemezsek bir çölün içinde yaşamak zorunda kalacağız” diyor.

İnsanlar kalitesiz toprakla tarihte sık sık savaşım etti.

Washington Üniversitesi’nde Jeomorfoloji Profesörü olan David Montgomery, “1930’larda Şimal ABD’da görülen dev toz bulutu hatırlarsınız, herkesi fazlaca şaşırtmıştı” diyor ve devam ediyor:

“Eğer toprağa iyileşme fırsatı vermezseniz ve devamlı tahrip ederseniz o toprakta tarımsal üretim yapılamaz hale gelir. Toprağın en verimli kısmı üst katmanıdır. Bu verimlilik senelerce ve yüzyıllarca devam eden tarımsal aktivite yüzünden yok ediliyor. Böylece besin yetiştirmek de giderek zorlaşıyor.”

Birleşmiş Milletler Besin ve Ziraat Örgütü (FAO), dünyada toprağın yüzde 33’ünün tahrip bulunduğunu, 2050 yılına kadar bunun yüzde 90’a yükselebileceğini aktarıyor.

FAO’ya bakılırsa bir tek 2-3 santimetrelik sıhhatli toprağı oluşturmak 1000 yıl sürebiliyor.

Toprak bozulmasının birçok sebebi var. Aşırı otlatma, sürekli tek tip nebat yetiştirme ve ilaç kullanımı bunlardan birkaç tanesi.

Toprağı negatif etkileyen bir öteki unsur ise çifçilikte çığır açan ve tarlayı ekmeden ilkin toprağı havalandırmakta kullanılan saban teknolojisi.

Eski bir teknoloji olan saban kullanımı, tarımın vazgeçilemez bir parçası haline geldi.

Modern tarımda yabani otlardan kurtulmak için toprak döndürülür sadece bunu yaparken toprağın altında, sağlığı için yaşamsal ehemmiyet taşıyan mikroplar açığa çıkarılyor.

Güneş ışığına maruz kalan bu mikroplar ölüyor ve toprak verimliliğini kaybediyor.

Sadece biçerdöver benzer biçimde öteki ziraat aletlerinin yanı sıra saban, çiftçiliğin ölçeğini, hızını ve üretkenliğini genişleterek daha çok arazinin daha verimli ekilmesine yol açmış olduğu için hala tercih ediliyor.

İngiltere’de bulunan Toprak Derneği’nde (Soil Association) Tarımsal Ormancılık ve Bahçecilik Başkanı Ben Raskin, tarımda değişen teknolojinin rolünün tekrardan değerlendirilmesi icap ettiğini söylüyor.

Raskin, “Teknolojide öncelik toprak ve nebat sağlığı olmalı” diyor.

Bazı firmalar de bu doğrultuda toprakta minimum hasara niçin olacak yeni teknolojiler geliştiriyor.

Mesela toprağı derinden kazan aletlerin yerine küçük delikler açıp içine tohum bırakan tohum ekiciler ve günümüzde kullanılan aletlerin sert müdahalelerine alternatif olarak fazlaca daha yumuşak bir halde tohum eken ve yabani otları temizleyen robotlar geliştiriliyor.

Diğer taraftan toprağın çıplak kalmasını engellemek için örtü olarak kullanılan bitkilerin de mühim olduğu belirtiliyor.

Raskin, şimdiye kadar kullanılan teknolojilerin toprağın bir tek yüzeyini incelediğini, artık fazlaca daha derine inip toprağın biyolojisinin düşünülmesi icap ettiğini paylaşıyor.

Bilim insanlarının toprağın içindeki yaşamın yalnızca yüzde 10’unu tespit etmiş olduğu sanılıyor.

Montgomery, uzun senelerdir “yer altındaki dünyanın bilim için görünmez bulunduğunu, toprağın bilim dünyasında aşılması ihtiyaç duyulan son büyük sınır bulunduğunu” aktarıyor.

Toprağın yapısını anlamanın yepyeni endüstrilerin oluşmasına da yol açacağı öne sürülüyor.

Buna örnek olarak çiftçilere toprakları için en iyi gıda malzemelerini sağlamak için topraktaki mikropları dizileyen gen teknolojisi gösteriliyor.

Öte taraftan fazlaca daha kolay ve eskiden kullanılan yöntemlerin de garip ve köktencilik fikirlere yol açacağı ifade ediliyor.

Toprak Birliği’nin Yenilikçi Çiftçiler programı kapsamında meydana getirilen bir deneyde yabani otları ve hastalıkları bastırmak için ağaçların etrafına söğüt talaşı malçı döküldü.

Malçın içindeki asidin ağaçlarda bağışıklık reaksiyonu uyardığı tespit edildi.

Toprağın bununla birlikte tıpta ilaç alanında fazlaca büyük yeniliklere yol açacağı düşünülüyor.

Kimya Dünyası adlı bilimsel dergide yer edinen bir makaleye bakılırsa toprağın mikrobiyomundaki naturel malzemeler ilaç içinde ne olduğu için fazlaca yararlı olabilir.

30 senelik bir aranın arkasından geliştirilen ilk yeni antibiyotik sınıfında kullanılanabilecek olan teixobaktin adlı toxin, toprak örneklerine bakarak ortaya çıkarıldı.

Sadece toprağı çözümleme etmek fazlaca pahalı olabiliyor ve uzun sürebiliyor.

Uzmanlar bu işlemi artık telefonlarımızla yapmanın yöntemlerini araştırıyor.

İngiltere’de Harvest Agri adlı firmanın yöneticisi Jack Ingle, mikrobiyometre toprak testi adlı bir aygıt satıyor.

Tarımda çalışanlar topraklarından bir örnek alıp onu hususi bir solüsyon içeren kontrol tüpüne döküyor ve ondan sonra kağıda aktarıyor.

Sonrasında Android ve Iphone’larda bulunan parasız bir uygulamayla toprak örneği taranıp içindeki mikroplar inceleniyor.

Öte taraftan bir grup bilim insanı, dünya genelindeki toprak sağlığı ölçümlerinden oluşan SoilHealthDB adlı bir veri tabanı oluşturdu.

Geçen yıl Avrupa Birliği (AB) de, toprak verilerini toplamak ve seyretmek ve toprak araştırmalarını ve siyaset geliştirmeyi desteklemek için AB Toprak Gözlemevi’ni kurdu.

Montgomery, ziraat teknolojilerinin geleceğinde geçmişe bakılması icap ettiğini söylüyor.

Montgomery, “Mahsul rotasyonu ve mahsulleri örtmek benzer biçimde eski detayları alıp bu tarz şeyleri çağıl teknolojiyle birleştirebiliriz” diyor.